In the new global and regional environment formed in the aftermath of the pandemic, health and economic crisis, under the constant threat of climate change, that is also evolving into a crisis, the 2023 Presidential Elections are undoubtedly the most critical in the history of the Republic of Cyprus, which remains illegally half-occupied by Turkey for 47 years. Fifteen months prior to the Εlections, the article refers to the influence of the political agenda and the political parties to the forthcoming pre-election period.

Δεκαπέντε περίπου μήνες πριν τις Προεδρικές Εκλογές του 2023, άρχισε και εντείνεται καθημερινώς η δημόσια συζήτηση για την κορυφαία εκλογική διαδικασία της χώρας μας, η οποία διεξάγεται κάθε πέντε χρόνια και εκλέγει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος, με βάση το Σύνταγμα και το Πολίτευμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, είναι ο αρχηγός του κράτους και της κυβέρνησης, αλλά και ο ηγέτης της ελληνοκυπριακής κοινότητας. Η σχετικώς πρόωρη συζήτηση περί Προεδρικών πυροδοτήθηκε νωρίτερα από όσο συνήθως και από την αναβολή, για δυόμιση χρόνια, των Δημοτικών και Κοινοτικών Εκλογών, οι οποίες θα διεξάγονταν τον Δεκέμβριο και αναβλήθηκαν λόγω της κυοφορούμενης μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η αναβολή αυτή, «καθάρισε» το εκλογικό ημερολόγιο της κυβέρνησης, των κομμάτων και γενικώς του πολιτικού προσωπικού της Κύπρου, δημιουργώντας ένα πεδίο δεκαέξι και πλέον μηνών, οι οποίοι αναμένεται να σηματοδοτήσουν την πιο μακρόχρονη προεκλογική περίοδο στην Ιστορία των Προεδρικών Εκλογών στην Κύπρο. Μια προεκλογική περίοδος η οποία θα εξελίσσεται δυναμικά και θα ορίζεται από το πολιτικό τοπίο και τα πολιτικά κόμματα, που δρουν μέσα σε αυτό.

Το πολιτικό τοπίο μετά τις πρόσφατες Βουλευτικές Εκλογές του περασμένου Μαΐου είναι ομιχλώδες. Το εκλογικό αποτέλεσμα, η κατανομή των πενήντα-έξι εδρών στα επτά κόμματα, που πέτυχαν εκπροσώπηση στη Βουλή και οι μέχρι πρότινος πολιτικές στάσεις των εν λόγω κομμάτων δεν επιτρέπουν απόλυτες προβλέψεις σε σχέση με την τύχη των κυβερνητικών Νομοσχεδίων ή των Προτάσεων Νόμων, που θα τίθενται ενώπιον του Σώματος, ενώ, εξακολουθεί να είναι παρακινδυνευμένη η χάραξη μίας και μόνης διαχωριστικής γραμμής ανάμεσα σε κόμματα ολοκληρωτικής συμπολίτευσης και κόμματα ολοκληρωτικής αντιπολίτευσης. Η δε διαδικασία εκλογής Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων, που σε αρκετές περιπτώσεις στο παρελθόν υπήρξε ενδεικτική και δημιουργούσε ένα «κλίμα» διαμόρφωσης μελλοντικών συμμαχιών για τις Προεδρικές Εκλογές, μάλλον «θόλωσε» ακόμα περισσότερο το πολιτικό σκηνικό καθώς, αντί δημιουργίας «κλίματος», περισσότερο ανέδειξε τη δυστοκία, μέχρι τότε τουλάχιστον, των κομμάτων της Αντιπολίτευσης να συνεργαστούν αποτελεσματικά. Παράλληλα, ομιχλώδες ή απρόβλεπτο τοπίο δημιουργούν και τα μεγάλα πολιτικά θέματα τα οποία, αυτή την περίοδο, εξελίσσονται σε ασυνήθιστους ή απρόβλεπτους ρυθμούς. Από τη μία, το Κυπριακό, το οποίο κυριαρχεί στην πολιτική ζωή της Κύπρου τις τελευταίες πέντε δεκαετίες βρίσκεται μεν σε τέλμα, εξαιτίας της τουρκικής αδιάλλακτης στάσης, εγκυμονεί δε πρόσθετους κινδύνους με δεδομένη την επισημοποίηση της τουρκικής αξίωσης για «λύση δύο κρατών» και την εμφανή διάθεση της κατοχικής Τουρκίας για πρόκληση εντάσεων, τόσο στο έδαφος, όσο και στη θάλασσα. Από την άλλη, η εσωτερική διακυβέρνηση βρίσκεται στον απόηχο της πανδημικής, υγειονομικής και οικονομικής κρίσης, του συλλογικού «αγώνα δρόμου» υλοποίησης του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και του απαιτητικού κοινοβουλευτικού διαλόγου για τις κυοφορούμενες σημαντικές μεταρρυθμίσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, της Δημόσιας Υπηρεσίας και της Δικαιοσύνης. Όλα αυτά, εξελίσσονται στην αφετηρία της μεγαλεπήβολης, δύσκολης και επιτακτικής «Πράσινης Συμφωνίας» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία φιλοδοξεί να χαράξει την πορεία της Ευρώπης τα επόμενα τριάντα χρόνια, δοκιμάζοντας, όμως, τις αντοχές, την αποτελεσματικότητα και τη συνοχή των κρατών μελών της.

Τα πολιτικά κόμματα βρίσκονται σε περίοδο περισυλλογής, ανασκόπησης και προετοιμασιών για τη μακρά προεκλογική περίοδο, που ήδη άρχισε, με διαφορετικές όμως προκλήσεις και συνθήκες. Ο ΔΗΣΥ άγει μια πρωτόγνωρη για το κόμμα εσωκομματική «κούρσα», με ψυχροπολεμικά χαρακτηριστικά, καθώς βρίσκονται σε εξέλιξη δύο, εμφανείς μεν, ανομολόγητες δε, προεκλογικές εκστρατείες δύο σημαινόντων στελεχών του: Του Προέδρου του Κόμματος, Αβέρωφ Νεοφύτου και του Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Χριστοδουλίδη. Το αν αυτές οι δύο εκστρατείες θα λήξουν με τη λήψη του χρίσματος από τον ένα εκ των δύο ή αν θα συνεχιστούν μέχρι τις Προεδρικές Εκλογές, είναι η κύρια – και εύλογη – απορία όσων παρακολουθούν τα τεκταινόμενα στο κυβερνών κόμμα. Το ΑΚΕΛ άγει τους πρώτους μήνες της νέας ηγεσίας του, η οποία προσπαθεί να καθιερωθεί στη συνείδηση της κυπριακής κοινωνίας, να επουλώσει τις πληγές του εκλογικού αποτελέσματος του περασμένου Μαΐου και, παράλληλα, να δώσει με σαφήνεια το στίγμα της στα πολιτικά δρώμενα. Ο πρόσφατος τίτλος «Το ΑΚΕΛ θα κάνει καθετί το δυνατό για προοδευτική αλλαγή το 2023» στη συνέντευξη του νέου Γενικού Γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος, Στέφανου Στεφάνου, στην εφημερίδα και εκφραστικό όργανο του ΑΚΕΛ, «Χαραυγή», είναι αρκούντως περιγραφικός των προθέσεων και των διαθέσεων του κόμματος της κυπριακής Αριστεράς. Το ΔΗΚΟ άγει την προσυνεδριακή περίοδο για το Πολιτικό και Καταστατικό Συνέδριο του ερχόμενου Ιανουαρίου, αναπτύσσοντας έντονο εσωκομματικό διάλογο με ατζέντα την αυτοκριτική για το προηγούμενο χρονικό διάστημα και το σχεδιασμό για το μέλλον, προσεγγίζοντας τις Προεδρικές Εκλογές ως εφαλτήριο ανάκαμψης. Είναι προφανές ότι το πρόσωπο που το Κόμμα προβάλλει ως υποψήφιο για το 2023, στην έναρξη των όποιων διεργασιών, είναι αυτό του Προέδρου του, Νικόλα Παπαδόπουλου, ο οποίος ήταν υποψήφιος Πρόεδρος της Δημοκρατίας το 2018. Ο ίδιος θέτει ως προτεραιότητά του την επιτυχία του ΔΗΚΟ και δηλώνει πως «το θέμα δεν είναι αν θα είμαι εγώ υποψήφιος στις Προεδρικές, αλλά το πώς το ΔΗΚΟ θα συνδιαμορφώσει μια αξιόπιστη πρόταση εξουσίας και θα συμμετέχει στην επόμενη διακυβέρνηση του τόπου». Το ΕΛΑΜ κρατά κλειστά τα «χαρτιά» του, αν και είναι, μαζί με τη ΔΗΠΑ, το πιο προβλέψιμο κόμμα σε ό,τι αφορά στις Προεδρικές Εκλογές καθώς, στις τελευταίες δύο εκλογικές αναμετρήσεις για ανάδειξη Προέδρου της Δημοκρατίας, στα χρόνια που το κόμμα πετυχαίνει σταθερή αύξηση των ποσοστών του, κατήλθε με δικό του υποψήφιο στον Α’ γύρο και στήριξε τον υποψήφιο του ΔΗΣΥ στον Β’. Η ΕΔΕΚ άγει την πιο κρίσιμη περίοδο στην Ιστορία της, γεγονός που δημιουργεί την εκτίμηση ότι, πολύ περισσότερα και πολύ δυσκολότερα είναι τα θέματα που καλείται να αντιμετωπίσει το τέταρτο «παραδοσιακό» κόμμα της χώρας στο δρόμο για τις Προεδρικές Εκλογές του 2023, αλλά και την εύλογη απορία ως προς τη δυνατότητα της ΕΔΕΚ να συσπειρωθεί γύρω από το όποιο πρόσωπο επιλέξει να στηρίξει ως υποψήφιο Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η ΔΗΠΑ, όπως ήδη αναφέρθηκε, είναι, μαζί με το ΕΛΑΜ, τα πιο προβλέψιμα κόμματα σε ό,τι αφορά τις Προεδρικές Εκλογές καθώς, η συμπόρευσή της με το ΔΗΣΥ, από την ημέρα ίδρυσής της, αλλά και του ιδρυτή της, πριν την ίδρυσή της, είναι επαναλαμβανόμενη και αδιαμφισβήτητη. Τέλος, το Κίνημα Οικολόγων άγει τους πρώτους μήνες της νέας ηγεσίας του, η οποία όμως τελεί και υπό την αίρεση της επερχόμενης εσωκομματικής, εκλογικής διαδικασίας και θα κληθεί να πάρει τις αποφάσεις του για τις Προεδρικές Εκλογές, στη σκιά ενός διαχρονικού δημοσκοπικού ευρήματος, το οποίο τείνει να καταστεί παράδοση για το Κίνημα: Σύμφωνα, λοιπόν, με τις δημοσκοπήσεις εξόδου στους Α’ γύρους των Προεδρικών Εκλογών του 2008, του 2013 και του 2018 το εκλογικό σώμα του Κινήματος Οικολόγων «τριχοτομείται» ανάμεσα στους υποψήφιους της Αριστεράς, του Κέντρου και της Δεξιάς, ανεξαρτήτως της επίσημης απόφασης του Κινήματος.

Στο νέο παγκόσμιο και περιφερειακό περιβάλλον, που διαμορφώνεται στον απόηχο της πανδημικής, υγειονομικής και οικονομικής κρίσης και στην σκιά της κλιματικής αλλαγής, η οποία επίσης εξελίσσεται σε κρίση, οι Προεδρικές Εκλογές του 2023 είναι αναμφίβολα οι πιο κρίσιμες στην Ιστορία της ημικατεχόμενης Κυπριακής Δημοκρατίας και οι πιο καθοριστικές για το μέλλον του Κύπρου στο «θερμό» πολιτικό περιβάλλον της ανατολικής Μεσογείου. Η κρισιμότητα και η καθοριστικότητα τους αυξάνεται καθώς το πολιτικό τοπίο της χώρας είναι ρευστό και τα πολιτικά κόμματά της βρίσκονται σε περιδίνηση. Η ελπίδα εναποτίθεται στη δημοκρατία και, κατ’ επέκταση, στον λαό, ο οποίος μπορεί και οφείλει να δώσει διέξοδο.